МОДУЛЬ 2. Сыни ойлауды дамыту әдістері (Skills)
Мақсаты:Оқушылардың ойлау сапасын арттыратын, ақпаратпен саналы жұмыс жасауға үйрететін, дәлелді пікір айту дағдысын қалыптастыратын тиімді әдістерді үйрету.

📌 2.1 «P-M-I» әдісі
P-M-I (Plus – Minus – Interesting) – кез келген ұғым, идея немесе шешімді үш қырынан: артықшылық, кемшілік, қызықты аспект бойынша талдайтын әдіс.
Қолдану жолы:
– Оқушыларға бір идея, проблема немесе жағдай ұсынылады.
– Жеке, жұпта немесе топта 3 бағанға ойларын жазады.
– Талдау соңында әр баған бойынша қорытынды жасайды.
Мысал:
Тақырып: «Ақпаратты бұлтта сақтау».
  • +: қолжетімділік, қауіпсіздік, құрылғыдан тәуелсіз
  • –: интернет керек, деректердің құпиялылығы
  • I: кей бұлттар AI қолданады, кейбіреулер тегін
Дамитын дағдылар:
Сыни ойлау, логикалық байланыс, пікір білдіру, салыстыру

📌 2.2 Дебат (Debate) әдісі
Дебат – пікірталас мәдениетін қалыптастыратын, дәлелді сөйлеуге үйрететін классикалық тәсіл.
Қолдану жолы:
– Тақырып ұсынылады: “Жасанды интеллект – мектепте пайда ма, қауіп пе?”
– Сынып екі топқа бөлінеді: “иә” және “жоқ” жақ
– Әр топ өз дәлелдерін ұсынады, қарсы тараптың пікіріне жауап береді
– Қорытынды аргумент және рефлексия жасалады
Мұғалім рөлі: фасилитатор, бағыттаушы
Дамитын дағдылар:
Пікір айту, қарсы дәлел келтіру, тыңдау, сөз мәдениеті

📌 2.3 «Қара шляпа – Ақ шляпа» тәсілі (Эдвард де Боно бойынша)
Мақсаты: бір мәселені логикалық тұрғыдан екі жақты (жақтау – сынау) бағалау.
Қолдану жолы:
– Сынып екіге бөлінеді: ақ шляпа (фактпен сөйлейді), қара шляпа (сын көзқарас)
– Бір тақырып бойынша өз көзқарасын білдіреді
– Соңында бір қорытындыға келеді
Мысал:
Тақырып: «Оқушылардың жеке блог жүргізуі»
  • Ақ шляпа: шығармашылық дамиды, тіл байлығы артады
  • Қара шляпа: уақытты алады, жеке өмірге қауіп бар

📌 2.4 «Факт – пікір – дәлел» құрылымы
Қолдану жолы:
– Берілген мәтіннен оқушы 3 түрлі деңгейдегі сөйлемдерді ажыратады:
  1. Факт – тексеруге болатын дерек
  2. Пікір – адамның көзқарасы
  3. Дәлел – фактіні немесе пікірді негіздейтін аргумент
Мысал:
– “Күн сайын 3 сағат әлеуметтік желі қолданамын” – факт
– “Бұл менің уақытымды босқа кетіреді” – пікір
– “Себебі үй тапсырмаларын уақытылы орындай алмай жүрмін” – дәлел

📌 2.5 Аргумент картасы (Argument Map)
Бұл не?
Пікірді нақты аргументтер мен дәлелдермен карталық түрде тарату әдісі.
Қолдану жолы:
– Тақырып беріледі
– Оқушы идея ортасына жазады
– Оның жан-жағына “неге солай ойлаймын?” деген сұраққа жауап жазып, таратады

Қолдануға болады: Miro, Jamboard, Canva схемалар